معنای استخاره و جایگاه آن در زندگی
استخاره در لغت به معنای طلب خیر است. حدیث می گوید:
«نصیحت بخواه، سپس نصیحت بخواه» [i]
اول از خدا خیر بخواهید، از خدا بخواهید چیزهای خوب را در زبان نصیحت شما قرار دهد، سپس مشورت کنید.
صاحب جواهر گفت: استخاره دو معنا دارد:
1- در کاری که تصمیم گرفته است از خداوند خیر و برکت بخواهد.
2- از خداوند بخواهد که او را در انتخابش یاری کند، یعنی او را در شناخت حق یاری دهد، یا راه حق را به زبان و بیان مشاورش قرار دهد تا او را تشویق کند. برای او .
از مجموع احادیث معلوم است که: انسان وقتی تصمیمی می گیرد باید در جوانب آن موضوع بیندیشد و اگر با قوه تفکر و اندیشه به جایی رسید، از آن پیروی کند. او همین طور اگر در دو راه باشد، مهار می شود و فکرش به جایی نمی رسد که با فرد یا افرادی که دارای صفات لازم هستند مشورت کند و از تجربه و دانش دیگران استفاده کند. زیرا به گفته مولوی:
برای ایجاد آگاهی و آگاهی
بیایید به ذهن کمک کنیم
کایب تای ماسابیهاس انواراس
بیست لامپ روشن تر از یک لامپ هستند.
امام صادق (علیه السلام) در برخی از روایات، مؤمنان را پیش از مراجعه به علما، به طلب فضل الهی سفارش می کند و می فرماید:
گفتيم: اگر يكى از شما طلب كارى كند، چگونه سؤال كند تا آن را بشنود؟ خداوند در این مورد ابتدا به راهنمایی نیاز دارد، سپس در مورد آن سؤال می کند، پس اگر از خدا شروع کند، خداوند به زبان هر که در آفرینش دوست دارد خیر می دهد.
«هرگاه یکی از شما چیزی را طلب کند، پیش از آنکه با مردم مشورت کند، با پروردگار بزرگ مشورت کند. یکی از حاضران پرسید: نصیحت خدا چیست؟ امام صلی الله علیه و آله فرمود: ابتدا از خدا خیر بخواهید، سپس با مردم مشورت کنید. چون ساعات کار با خدا شروع می شود. خداوند بر زبان بندگان نیکی می بارید.
اما استخاره هایی که امروزه در بین بسیاری از مردم رایج است، ریشه روایی دارند و در روایات به استخاره های مختلفی اشاره شده است، مانند استخاره در ذات الرقه [iii]، قرآن و تسبیح و غیره. مثلاً راوی می گوید: به امام صادق گفتم: «عملی را تصمیم گرفتم و از او لطف خدا را خواستم»، اما درنگ کردم و دو طرف کار، یعنی انجام دادن یا نکردن. انجام آن برای من مهم است. در این شرایط باید چه کار کنم؟ گفت: اول نماز بخوان، بعد هر چه می خواهی انجام بده، قرآن را باز کن و اولین کاری که به تو می رسد انجام بده. [IV]
سب جاهر به تفصیل درباره اقسام استخاره و استناد به فقها در رد و قبول روایات مربوطه گفت: به دلیل تسامح ادله سنن می توان همه اقسام استخاره را معتبر دانست، هر چند برخی از دلایل آن ضعیف است شرایط زنجیره انتقال آنها و درباره استخاره تلخیص الرقاع از (مفتاح الکرمه) ذکر کرده که (ابن طاووس) اجماع این استخاره را گفته است. [v]
علامه مجلسی پس از بحث طولانی و پس از آموزش انواعی از استخاره (مانند استخاره در قرآن) به برخی از علمای اهل سنت می فرماید: «به گمان من اکثر روایات صحیح بر صحت اصل استخاره دلالت می کند، زیرا انسان یک استخاره است. ظالم رای نداد و به خدای بزرگ پناه برد و در همه امور به جلالت اعتماد کرد و اعتراف کرد که در مواردی از علایق خود آگاه نبود و به همین دلیل به طرق مختلف مانند التماس، دعا یا سخن گفتن. . از دیگران بخواهید و مشورت کنید یا از طریق تسبیح یا قرآن یا... از خدا کمک بگیرید البته میزان قبولی خداوند و هدایت حضرت حق بستگی به احوال فرد و دعوت او به سوی خدا دارد. [viii]
طبعاً انسان حیران و سرگردان است که عمل کند یا ترک کند، یعنی در کاری که در انجام یا ترک آن تردید می کند، در نهایت از دو حالت نیست، یا این کار را انجام می دهد یا آن را ترک می کند. . در هر صورت این فرد ترس درونی خواهد داشت. و خوف مزبور در شکست انسان نقش مؤثری خواهد داشت در حال انجام استخاره ترس او کاهش می یابد و اگر استخاره به انجام کاری رضایت داد در این صورت با اطمینان و توکل به خدا و این حالت به سوی آن می رود. این کمک بزرگی به موفقیت و کار خوب است.